Dziecko rozpoczynające naukę szkolną powinno poprawnie wypowiadać niemal wszystkie głoski. Wady wymowy w tej sytuacji mogą mieć ogromny wpływ na funkcjonowanie Malca w nowym środowisku. Często stają się źródłem powstanie problemów w funkcjonowaniu emocjonalnym i społecznym dziecka, a także mogą stać się przyczyną trudności w nauce czytania i pisania. Warto zatem zadbać o ich skorygowanie już przedszkolu.
Według badań logopedycznych zdecydowana większość dzieci, u których stwierdzono wady wymowy ma problemy w nauce czytania i pisania. Należy również pamiętać, że mogą być one przyczyną wzbraniania się przed kontaktem z otoczeniem oraz negatywnie kształtować pewne cechy osobowości . Dziecko niemówiące w poprany sposób może mieć problemy związane obniżoną samooceną oraz pewnością siebie. Może wzbraniać się przed kontaktem z kolegami, zwłaszcza tymi nowo poznanymi oraz wstydzić się wypowiadać publicznie np. na forum klasy. Wszystkie te czynniki mają negatywny wpływ na powodzenia w funkcjonowaniu dziecka w szkole zarówno jako ucznia jak i kolegi.
Nauka pisania i czytania
Kluczowa dla nauki pisania i czytania jest sprawna analiza i synteza wzrokowo-słuchowa, której powinna towarzyszyć analiza mięśniowo-ruchowa w obrębie narządów mowy. Analizie, czyli podziałowi poddaje się najpierw zdanie, potem wyraz. Po wyćwiczeniu analizy przystępuje się do ćwiczeń w syntezie, która stanowi istotę czytania. Synteza słuchowa oznacza połączenie elementów w jeden wyraz mający odpowiednią formę.
Analiza i synteza wyrazu wtedy przebiega prawidłowo, u dzieci z dobrze rozwiniętym słuchem fonematycznym, a więc wtedy kiedy dziecko dobrze słyszy i różnicuje dźwięki mowy. Podczas nauki czytania i pisania dziecko zaczyna utożsamiać dźwięk z literą. Jeżeli mowa dziecka nie jest odpowiednio wykształcona, a poszczególne głoski błędnie realizowane, zapis graficzny może odbiegać od prawidłowego, ponieważ dziecko pisze tak jak mówi.
Wpływ seplenienia na naukę czytania i pisania
Seplenienie jest to błędna realizacja głosek dentalizowanych wszystkich 3 szeregów: ciszącego /ś ź ć dź/, syczącego /s z c dz/, oraz szumiącego /sz ż cz dż/. Parasygmatyzm czyli zastępowanie głoskek jednego szeregu innym szeregiem (najczęściej głoski szeregu syczącego zastępowane są głoskami szeregu ciszącego, a szumiącego syczącym) ma bezpośredni wpływ na naukę czytania i pisania u dzieci. Dziecko, które przystępuje do nauki w szkole powinno już wypowiadać poprawnie wszystkie szeregi głosek dentalizowanych. Jeśli tak nie jest podczas nauki pisania będzie zapisywało wyraz tak jak jest w stanie go wypowiedzieć czyli, np. safa anie szafa.
Mowa bezdźwięczna
Mowa bezdźwięczna, to specyficzny rodzaj zaburzenia mowy, w którym dochodzi do zaburzenia w realizacji cechy dźwięczność: bezdźwięczność. Dziecko nie wymawia głosek dźwięcznych, zastępującje ich bezdźwięcznymi odpowiednikami. W języku polskim mamy 13 par tworzących opozycję dźwięczności: p-b, p’-b’ (czyt. pi-bi), f-w, f’-w’ (fi-wi), t-d, s-z, c-dz, sz-ż, cz-dż, ś-ź, ć-dź, k-g, k’-g’ (czyt. ki-gi) Zazwyczaj mowa dzieci z zaburzeniem opozycji dźwięczności jest dość dobrze zrozumiałe, jednak duży problem stanowią błędy popełniane w piśmie. Bez pomocy kontekstu zdaniowego lub sytuacyjnego niektóre słowa mogą być dość trudne do zinterpretowania, mówiąc pułka, nie wiemy czy ma na myśli ‚pułka’ czy ‚bułka’?
wpływ zaburzenia kinestezji artykulacyjnej
Zaburzenie kinestezji artykulacyjnej jest to zaburzenie (motoryczne) czucia ułożenia narządów artykulacyjnych odpowiednim głoskom. Jeżeli dziecko posiada zaburzoną kinestezję artykulacyjną – wzorce słuchowe głosek mogą być kojarzone z wadliwymi wzorcami kinestetycznymi. Zaburzenie to jest przyczyną trudności w przyswajaniu przez dzieci systemu znaków graficznych, np. kiedy głoski /sz ż cz dż/ zastępowane są w mowie przez /s z c dz/, to dziecko uczy się znaków graficznych /sz ż cz dż/, ale nie wie, kiedy je stosować.
Nie wszystkie osoby z wadami wymowy popełniają błędy w pisaniu i czytaniu. Zaburzenia deformujące brzmienie głosek, np. seplenienie międzyzębowe lub /r/ francuskie, nie wpłyną na naukę pisania i czytania jednak mogą nie pozostać bez wpływu na sferę emocjonalną dziecka. Warto jest zatem w porę udać się do logopedy.
